DZIECIĘCE KLIMATY: ZABAWA Okres od roku do trzech lat.

Zabawa jest uniwersalnym rodzajem aktywności dziecka, która ma wielostronne oddziaływanie poprzez łączenie w sobie trzech podstawowych odmian działalności ludzkiej, tj. uczenia się, pracy i różnych form aktywności społecznej.

,,Zabawa pomaga dziecku poznać świat czterema podstawowymi metodami – poprzez naśladowanie, eksplorowanie, próbowanie i konstruowanie” (za: E. B. Hurlock, 1985).

ZABAWA
Okres od roku do trzech lat.

Jest to okres, który jest okresem decydującej przewagi zabaw funkcjonalnych nad innymi. Małe dziecko nie potrafi jeszcze zaplanować zabawy, nie sięga myślą w przód, jest zatopione w teraźniejszości i nie odtwarza jeszcze przedmiotów z pamięci. Przede wszystkim poznaje świat z całym jego bogactwem kształtów, faktur, kolorów, materiałów. Służy to przygotowaniu dziecka do wejścia w świat, do życia, i jest to tzw. funkcja przygotowawcza zabawy, którą spełniają przede wszystkim zabawy funkcjonalne. Podczas kontaktu z przedmiotem dziecko zastanawia się nad jego użytecznością, na przykład otwiera i zamyka pudełko, napełnia je drobnymi przedmiotami, wyjmuje korek z butelki i wkłada go z powrotem. Kojarzy wzajemną współzależność i użyteczność przedmiotów: wyjmuje różne przedmioty z pudełka i wkłada je do niego, nalewa wodę do garnuszka, napełnia naczynie piaskiem. W ten sposób dziecko opanowuje przedmioty. Zaczyna posługiwać się nimi jak narzędziami. Piasek i wodę przenosi w wiaderku, lalkę układa w łóżeczku, klocki i kasztany przewozi w wózku. Już dwulatek poznając rolę narzędziową przedmiotów, kształtuje jednocześnie materiał: tnie papier, wykleja, modeluje z plasteliny, formuje wilgotny piasek. Konstruuje też budowle z klocków - umie już z nich zbudować wieżę. Budowanie, a zwłaszcza burzenie sprawia mu wiele radości - jest to początek pierwszych zabaw konstrukcyjnych. Obok zabaw manipulacyjno-funkcjonalnych stopniowo zaczynają pojawiać się zabawy w granie roli. Najczęściej są to role matki lub babki, nie w pełni jeszcze uświadomione. Dopiero pod koniec tego okresu dzieci przyjmują na siebie rolę ojca, a powyżej trzech lat repertuar ról znacznie się zwiększa. Roczny maluch naśladuje czynności wykonywane przez inne osoby, nie rozumiejąc przy tym jeszcze sensu wykonywanej czynności. W pierwszym półroczu trzeciego roku życia dziecko jest już świadome, że występuje w roli innego człowieka. U dzieci do trzech lat rozwój społeczny nie nadąża za ogólnym szybko dokonującym się rozwojem. Do końca drugiego roku życia maluchy zwykle bawią się samotnie, obok siebie. Nie potrafią jeszcze współdziałać ze sobą, wspólnie się bawić. Obserwują się nawzajem z ciekawością, czasami odpychają lub dotykają, jednak czynności te wykonują nie jak z równymi sobie partnerami, a bardziej jak z fizycznymi przedmiotami. Dopiero pod koniec trzeciego roku życia wzrasta nagle zainteresowanie innymi dziećmi jako towarzyszami zabaw.

http://www.asp.gda.pl/3pw/i/pliki/absolwenci/dorota/praca.pdf

Na zakończenie pragnę zwrócić uwagę na następujące zagadnienia:

• Zabawa powinna być działaniem swobodnym, podjętym dobrowolnie, z własnej woli, nie pod przymusem czy na skutek zewnętrznych poleceń.Zabawa to aktywność podejmowana zawsze spontanicznie !
• Zabawa to aktywność bezinteresowna, bezproduktywna, nie nastawiona na realizowanie zadań, osiąganie celów. Ważny jest proces – bawienie się, a nie jego rezultat. Dziecko bawi się dla samego bawienia, a nie bawienia się po coś. Nie wyklucza to oczywiście faktu, iż w rozumieniu dorosłych zabawa jest pod jakimś względem korzystna i wartościowa dla dziecka.
• Każda zabawa wymaga innych zabawek, ponieważ zaspokaja inne potrzeby i służy nieco odmiennym w szczegółach zadaniom.
• W prawdziwej zabawie dziecko przejawia wiele różnorodnych bardzo silnych emocji. Nie jest to tylko radość, pogoda, wesołość, które to emocje tak często kojarzą się dorosłym ze słowem zabawa. Dziecko samo sobie stwarza sytuacje wywołujące te emocje, samo napędza sobie stracha, wymyśla różne przeszkody i niebezpieczeństwa, a wszystko po to, by znaleźć swoje własne miejsce między bezpieczeństwem a niebezpieczeństwem, by samemu odnaleźć równowagę, odzyskać spokój, czy zapanować nad sytuacją – jednocześnie dla niego realną i na niby.
• Zabawy powinny przebiegać w wesołym, pogodnym nastroju.
• Zabawa ma dawać dziecku możliwość zaspokojenia naturalnej potrzeby ruchu.

Aby  móc się rozwijać dziecko musi się bawić, ale także aby pomagać dziecku stawać się człowiekiem, trzeba mu stworzyć warunki do aktywnej i twórczej zabawy. Ważne są więc słowa Schillera: 

„Człowiek nie jest w pełni człowiekiem, jeśli się nie bawi” 

i o tym musimy pamiętać.